Nazwiska "szlacheckie" wśród chłopstwa

[tadeusz]

Jeżeli mówimy o ludziach żyjących w parafii bolimowskiej w wieku XVIII i w początkach wieku XIX to musimy pamiętać że nie byli to zwykli chłopi, a tak zwani budnicy i byli oni ludźmi wolnymi. Do dziś pozostały tylko niektóre nazwy miejscowośc które mają w nazwie słowo Budy. Były Budy Bolimowskie, Budy Bartniki, Budy Grabie, Budy Zaklasztorne. Tak było w Puszczy Bolimowskiej, Kampinowskiej i Jaktorowskiej. Ja tylko chciałbym dociec skąd ci ludzie tam napływali, ale to chyba jest niemożliwe. Mogli to być i chłopi ale i przedstawiciele zdeklasowanej szlachty. Zastanowiła mnie mnogość nazwisk jakby sugerująca pochodzenie szlacheckie.

[Fronczak Waldemar]

Teren Puszczy Bolimowskiej, po Wojnie Północnej był niemal doszczętnie wyludniony. Świadczy o tym porównanie kolejnych lustracji. Reszty dokonała szalejąca na początku XVIII wieku zaraza.
Wioski budziarskie, o których wspominasz, to pozostałości pierwotnego osadnictwa z czasów, gdy tereny te należały jeszcze do Księstwa Mazowieckiego.
Trudno powiedzieć ilu pierwotnych mieszkańców przetrwało wszystkie zawieruchy dziejowe, a ilu było nowych przybyszów.
Z tą niezależnością i wolnością osobistą, też było różnie. Trzeba bowiem pamiętać, że niegdyś wszyscy kmiecie byli ludźmi wolnymi i podlegali zwierzchności księcia lub króla. Z upływem czasu i rozwoju feudalizmu, sytuacja ulegała zmianie.
Owszem, były zakątki o wyjątkowym statusie, odrębnym sądownictwie i samorządzie, gdzie od wieków żyli ludzie wolni od osobistego poddaństwa, jak np. na Kurpiach.
Czy tak było z budnikami z Puszczy Bolimowskiej? Nie mam pojęcia i nie chcę się na ten temat wypowiadać.

Jeśli chodzi o nazwiska, które Ciebie zaciekawiły, to należy pamiętać podstawową zasadę, że opierając się na ich brzmieniu nie możemy wyciągać wniosków co do przynależności stanowej lub pochodzenia.
Wymieniłeś : Zalewski, Wodziński, Markowicz, Jasiński, Michalski, Brzeziński, Główczyński, Czaplarski, Sapiński, Zwoliński, Kruszyński, Szymański, Dzierzbicki, Winnicki, Lewandowski, Duchnowski.
Przeglądając księgi parafii bolimowskiej można znaleźć takich "szlacheckich" nazwisk znacznie więcej. Są tam Górscy, Domańscy, Jastrzębscy, Kozłowscy, Poniatowscy itp.
Można się pokusić o postawienie hipotezy, że są to w dużej części przybysze z okolicznych parafii.
Analizując nazwiska i porównując je z nazwiskami występującymi w innych parafiach ziemi rawskiej, widać skąd prawdopodobnie przyszli.
Dużą część tych nazwisk spotkałem w sąsiadującym Księstwie Łowickim, ale również byli to laboriosy.
Chłopi Zwolińscy z okolic Brzezin nie mają nic wspólnego z nobilisami z okolic Uniejowa, Domańscy to stara rodzina rzemieślników wiejskich i karczmarzy, których spotkać można prawie w każdej parafii Księstwa, Lewandowscy, choć nazwisko nobliwe, pochodzą od chłopów z Kujaw z miasteczka Kowal. Ale nie wszystkie nazwiska mogę tak spod dużego palca kreślić. Być może część z nich, to szlachta, która oddała się w dobrowolne poddaństwo. Potwierdzenia trzeba by szukać w księgach sądowych.
Mówiąc prawdę, to już żadne nazwisko wśród chłopstwa mnie nie zdziwi, od kiedy robiłem wywód Tyszkiewiczów - chłopów z Kujaw, Potockich spod Wolborza, których przodkiem był laboriosus Adalbertus z za potoka, wspomnianych już Domańskich i jeszcze kilku innych rodzin o szlachecko-brzmiących nazwiskach. Za każdym razem dochodziłem do kresu ksiąg trydenckich i jednostajnie notowałem wpisy dotyczące laboriosów.

Jeśli zajmujesz się tamtymi terenami, to masz piękny temat do samodzielnych badań genealogicznych. Czasami jest to bardziej frapujące od badania historii własnej rodziny. Sam tego doświadczyłem, odkładając na półkę swoje korzenie na rzecz badań bardziej ogólnych.

[hubertp]

Interesuje mnie nazwisko Nosarzewski. Wiem, że Nosarzewscy h. Dołęga z Chotumia byli szlachtą. A kim byli Nosarzewscy z Łomnej? Chłopstwo czy też szlachta? Może ktoś zajmuje się tym nazwiskiem? Proszę o pomoc.

[Awilod]

Interesują mnie nazwiska : Doliwa ,Kretowicz ,Bernatowicz ,Jutkiewicz ,Tokaj ,Misarko ,Godlewski.

[Diabołek81]

Witam
Moja praprababcia Katarzyna Zawierska z domu Sułkowska córka Tomasza Sułkowskiego i wnuczka Jana Sułkowskiego a żona Andrzeja Zawierskiego. Wszyscy włościanie z parafii Oporów.
A wśród moich przodków są też Sułkowscy szlachta. Katarzyna Sułkowska herbu Sulima żona Jana Zakrzewskiego herbu Jelita (Zakrzewscy z Zelgoszczy).
Obie te linie Sułkowskich od strony mojego ojca
Pozdrawiam
Piotrek

[arkadiusz_kuba]

Panie Waldemarze
Odbiegając trochę od tematu, chciałbym się spytać - jako znawcę Mazowsza - czy słyszał Pan o grupie bodajże Tatarów osiadłych (może jeńcach) w XVI-XVII? wieku w okolicach wsi Złotej, Białynina, Głuchowa?? Spora cześć ludzi z tamtych rejonów posiada ciemniejszą karnacje z kruczoczarnymi włosami - i to od pradziadów do dzisiaj to można zaobserwoować. kiedyś jeszcze jak rozmawiałem ze starszymi z tamtych okolic to twierdzili zę liedyś tam osiedliła sie taka grupa.... Natknął sie Pan może na coś w dokumentach na ten temat?? Przeglądając częś wykazów (niestety tylko od 1808 roku - są właściwie same "polskie" nazwiska:-))

Pozdrawiam
Arkadiusz Kuba

[972]

Panie Waldemarze
Odbiegając trochę od tematu, chciałbym się spytać - jako znawcę Mazowsza - czy słyszał Pan o grupie bodajże Tatarów osiadłych (może jeńcach) w XVI-XVII? wieku w okolicach wsi Złotej, Białynina, Głuchowa?? Spora cześć ludzi z tamtych rejonów posiada ciemniejszą karnacje z kruczoczarnymi włosami - i to od pradziadów do dzisiaj to można zaobserwoować. kiedyś jeszcze jak rozmawiałem ze starszymi z tamtych okolic to twierdzili zę liedyś tam osiedliła sie taka grupa.... Natknął sie Pan może na coś w dokumentach na ten temat?? Przeglądając częś wykazów (niestety tylko od 1808 roku - są właściwie same "polskie" nazwiska:-))

Pozdrawiam
Arkadiusz Kuba

Pozdrawiam Pana Waldemara!
to może i ja o coś zapytam,czy Łyszkowicze zamieszkujący do dziś Białynin,Jeżów,sa pochodzenia szlacheckiego i skąd tam przyszli?a może z Łyszkowic? Za pomoc z góry dziękuję!
Jan Korab Szczurkowski.

[Mariusz_14]

-- Post scalono 20 cze 2012, 00:02 --

Tak więc odpowiadając na Twoje pytanie, czy możliwe byłoby przyjęcie przez włościanina nazwiska tożsamego ze szlacheeckim na pn-wsch Mazowszu, odpowiem następująco:
1/ Znając tamtejsze stosunki, wydaje się to wysoce nieprawdopodobne. O ile na innych terenach zjawisko takie było dość powszechne, a nawet zostało uwiecznione w literaturze (Chłopi, Stanisława Reymonta i scena zakupu dworku od Borowieckich przez Kaczmarskiego vel Kaczmarka), o tyle tutaj było raczej niewykonalne.
2/ Nawet gdyby nastąpiła taka "konwersja" nazwiska, to i tak by na nic się zdała, bo tam każdy wie z jakiej maci jest.
Pozdrawiam serdecznie
Waldemar Fronczak

Tak oczywiście bo szlachta w okolicach szlacheckich była ze sobą mocno spokrewniona. Ta trochę bogatsza i ta trochę biedniejsza. A im była bogatsza i wykształcona to o mezaliansach mowy być nie mogło. Za żadne pieniądze jak u Borowieckiego. Ginął taki młodzieniec i panna jak kamień w studni dla całej rodziny.

Po namyśle przyznać muszę , że w aktach jedwabińskich są chłopi z nazwiskiem Kalinowski co skrupulatnie zostało zapamiętane przez okoliczną społeczność, że po majątku w Konopkach Błonie włóczył się dziad o tym nazwisku - szyderczym uśmiechem

Mariusz

[Fronczak Waldemar]

Dawno nie zaglądałem do tego wątku i widzę, że przegapiłem dwa pytania. Ponieważ jest u mnie paskudna burza, to odpowiem nieco później. Już raz w czasie burzy spaliło mi ruter. Proszę więc o cierpliwość.

[Fronczak Waldemar]

Dla Arkadiusza Kuby
Tak słyszałem te opowieści. Są one popularne także na innych terenach Księstwa Łowickiego. Powtarzane są z uporem przez starszych mieszkańców okolic Mąkolic (była to enklawa Księstwa otoczona wioskami prywatnymi).
Zazwyczaj owo legendarne osadnictwo lokuje się w okresie rządów Bony, która miała ich tu przywieźć z Litwy.
Niezbyt śledziłem ten temat, ale też nie spotkałem w opracowaniach czy źródłach żadnego potwierdzenia na prawdziwość tego przekazu
Może jednak coś w tym być z prawdy, bo rysy Księżaków noszą pewne cechy mongoloidalne i o ile nie pochodzą od "chowu wsobnego" mogą stanowić bądź przesłankę, bądź przyczynę tej legendy
Trzeba także pamiętać, że na tych terenach siedziały zagony tatarskie w czasie pamiętnego najazdu, więc może nie osadnicy, a potomkowie tatarskiej jazdy ?

Jan Korab Szczurkowski
W okolicach Białynina i Jeżowa było trochę szlachty. Wszystko zależy o jakim okresie mówimy.
Nazwiska Łyszkowicz, jako nobilisów sobie nie przypominam. Myślę, że dobrze Pan łączy je z pobliskimi Łyszkowicami. Była to jednak zawsze wieś należąca do biskupów, więc nie mogło powstać od niej nazwisko szlacheckie z tytułu jej posiadania.
Sama konstrukcja nazwiska "Lyszkowicz" jest bliska podobnie urobionym formom nazwisk przyjmowanych przez Żydów - Moszkowicz, Józefowicz, Rabinowicz itp. Co prawda sufiks -icz może wskazywać na wschodnie pochodzenie, ale prędzej bym był skłonny uznać Pańską hipotezę o związku z Łyszkowicami. Trzeba prześledzić historię tego nazwiska i uchwycić moment powstania lub wykształcenia z innej formy.

[apszczol]

Z tego co pomne przyklad z XV w. podaje Karol Dunin
w swej pracy o dawnym prawie mazowieckim.
Jest to dostepne w bibliotekach cyfrowych.