Nazwiska mieszkańców Księstwa Łowickiego z XVIII w

[Fronczak Waldemar]

Interesującym dla historyka i genealoga materiałem mogą być wszelkie inwentarze sporządzane niegdyś przy różnych okolicznościach. W archiwach i bibliotekach można spotkać inwentarze dotyczące dóbr kościelnych, ordynacji, folwarków, ale także pojedynczych wsi.
Niektóre z nich zostały opracowane i wydane drukiem, ale znakomita większość rękopiśmiennych ksiąg spoczywa w zakamarkach magazynów.
Obok dokładnych opisów nieruchomości, wyposażenia, sposobu urządzenia gospodarki, obciążeń podatkowych i powinności poddanych znajdziemy często informacje o stanie gospodarstw chłopskich - posiadanej ziemi i inwentarzu.
Najcześciej podany jest także podział ludności wiejskiej na grupy w zależności od stanu posiadania, a co za tym idzie ze względu na powinności wobec dworu.
Daje nam to wspaniały obraz stosunków majątkowych i społecznych, które najczęściej znamy jedynie z suchych zapisów metrykalnych.

Obok wielu innych informacji możemy znaleźć także wykazy mieszkańców poszczególnych wsi i miast.
Oczywiście nie zawsze są to kompletne spisy wszystkich osób, a jedynie tych na których ciążyły powinności, a więc przykładowo w wykazach poddanych arcybiskupa trudno szukać właścicieli wsi szlacheckich lub ich cząstek, a w królewskich poddanych prywatnych majątków szlacheckich.
Jednak najczęściej inwentarze poszczególnych wsi obejmują wszystkich dorosłych mieszkańców-poddanych i stanowią bogate źródło informacji historycznej, także jeśli chodzi o kształtowanie się nazw osobowych.
Porównując ówcześnie występujące nazwy osobowe, protonazwiska, przezwiska czy też imioniska ze współczesnymi nazwiskami możemy prześledzić proces ich tworzenia, kształtowania i stabilizacji.

Dla przykładu podam wykazy mieszkańców kilku wsi należących do Księstwa Łowickiego, z których duża część znajduje się w moim "drzewie". Wykazy odpisałem z Inwentarzy Księstwa Łowickiego. Większość z nich przechowywana jest w Archiwum Archidiecezji Gnieźnieńskiej. W tym wypadku dane pochodzą z inwentarza z roku 1768.
Imiona zapisuję w formie współczesnej, ale nazwiska zachowuję oryginalne by móc porównać ze współczesnymi.
Przy minimalnej znajomości historii tego terenu w niektórych przypadkach mozna dość łatwo odnaleźć etymologię danego nazwiska. Czasami wskazują na to pełnione funkcje lub zajęcia.

Klucz Łyszkowski
Wieś Pszczonów

Poddani
Piotr Pabian (dzisiaj: Pabian, Pabianek)
Maciej Szyndal (dzisiaj: Syndal)
Wawrzyniec Rykała
Kacper Pabian
Piotr Woytala
Stanisław Pagurek
Piotr Kusnierz
Mateusz Woyta
Franciszek Biernacki

Luźni
Mikołaj Mąka
Mateusz Błochowiec
Wojciech Barszcz
Józef Zagawa
Andrzej Grochala (dzisiaj: Grochola)
Mikołaj Nowakoski
Karol Skrobisz

Wójtowscy
Jan Koźba
Piotr Micek
Piotr Grochala
Antoni Figiel
Karol Skrobisz
Grzegorz Baran
Agnieszka Rubinkowa
Grzegorz Dębiec
Józef Kresa
Tomasz Jaswa
Mateusz Błochowicz
Wojciech Barszcz
Idzi Bedek (dzisiaj: Bodek)
Jacek Kania
Józef Zagawa
Andrzej Mądry
Kazimierz Sapeta (dzisiaj: Sopata)
Grzegorz Wasiaszek (dzisiaj: Wasiaczek, Wasiak)
Wawrzyniec Berdysz

Plebańscy
Mikołaj Krysa
Maciej Wasiaszek
Grzegorz Olas
Stanisław Krol
Michał Stefaniak
Jan Szewc
Wojciech Grzech
Adam Stefaniak
Aleksander Jassa
Aleksander Olszowy
Mikołaj Mąka

Łyszkowice
Bartłomiej Byczkowski - oganiacz
Sebastian Koźba
Mateusz Stefańczyk
Jędrzej Wysocki
Łukasz Nawała
Jędrzej Czajka - karczmarz
Bartłomiej Mielonek
Franciszek Stefańczyk
Melchior Tarapay - gajowy
Wojciech Kawczyński
Paweł Rybak - rybak
Antoni Krawiec
Jakub Olejniczek
Michał Rybaczek - karbowy
Józef Solarczyk
Wojciech Skrzeszewski
Jędrzej Różycki
Skrzeszewska wdowa
Ogrodniczka wdowa
Maciej Kowal w kuźni dworskiej
Józef Kotecki
Wawrzyniec Jabacznik (?) wójt.

Żabki
Grzegorz Skop (dzisiaj: Skup, Szkup)
Walenty Olewicz
Franciszek Kaźmierczyk
Franciszek Młynarz
Tomasz Żabczak

[Magdalena Smolska Kwinta]

Dla Księżaków super materiał źródłowy!

[Fronczak Waldemar]

Myślę, że jest to interesujące nie tylko dla Księżaków. Każdy, kto się zastanawia nad etymologią nazwisk może dostrzec tu pewne wskazówki i uchwycić prawidłowości.
Trzeba tylko chcieć.
Nie zamierzam podawać tu wykazów mieszkańców wszystkich wsi z Księstwa, bo to zbyt żmudne i niecelowe. Każdy może sam sięgnąć do źródła.
Moim celem jest pokazanie, jak nazwiska przechodziły do kolejnych wsi i jakim podlegały odmianom. Jednym słowem porównanie tych wykazów pomaga uchwycić dynamikę zjawiska i unaoczni, że proces tworzenia dzisiejszych nazw osobowych nie był aktem jednorazowym.
W kolejnych wolnych chwilach dodam tu kilka wsi graniczących z już wymienionymi, aby uzyskać obraz większego obszaru leżącego pomiędzy dwoma parafiami: pszczonowską i domaniewicką.

Wrzeczko
Marcin Kowal
Jan Cieślak
Zofia Gromadzka
Piotr Cieślak
Wawrzyniec Walik
Józef Msalski (?)
Walenty Prus
Magdalena Woytalina (mamy przykład ciekawej żeńskiej formy nazwiska)
Wojciech Dey (dzisiaj: Dejo)
Jan Wołowiec
Kazimierz Skop (dzisiaj: Skup, Szkup)
Stanisław Skop
Tomasz Szawczyński
Stanisław Kowalczyk
Jakub Śnieguła
Marek Śnieguła
Walenty Cieślak
Stanisław Fokzik (prawdopodobnie próba przyswojenia obcego nazwiska Fox)
Walenty Śnieguła
Antoni Kowalczyk

[jaco3570]

Ja tam się cieszę z tego, choć moich tam nie ma , znaczy w tym co Waldek opisał

[Fronczak Waldemar]

Zobaczmy czy nie ma

Seligów
Józef Grzeszny
Paweł Nierobisz
Wojciech Śnieguła
Antoni Paciorek - gajowy
Błażej Półkosiski
Grzegorz Szczawin (nazwisko wskazuje miejsce skąd przybył - Szczawin)
Błażej Wiatr
Stanisław Nierobisz - karczmarz
Ludzie luźni
Piotr Czubatka
Wojciech Krawiec

Łagów
Franciszek Godosz (dzisiaj:Godos)
Antoni Sadło
Michał Plichta - włodarz
Mateusz Nierobisz
Bartłomiej Kocęba
Andrzej Kołacki
Albert Sadło
Szymon Orzeł
Paweł Danczak
Paweł Godosz
Antoni Grzeszny
Piotr Gąska
Szymon Radomski
Piotr Budzałek
Tomasz Grzeszny - karczmarz
Piotr Jarkoski - luźny

[jaco3570]

Owszem, jak widzę parę się znalazło Ale w Seligowie i okolicach są to raczej osoby związane z Godosami.
A przy okazji istnieją dziś obie formy nazwiska Godos i Godosz Ta ostatnia pojawiła się ponownie na początku XX wieku w wyniku błędu urzędnika:)

[Fronczak Waldemar]

Zakulin
Stanisław Marad (dzisiaj:Marat. Dość często lud przypisuje mu pochodzenie francuskie)
Wawrzyniec Przezdziech (dzisiaj: Przezdzięk. Bywały także próby upodobnienia do Przezdzieckich. Spotkać można Przezdzień)
Agnieszka Gromadzka
Adam Pagurek
Antoni Kocęba
Paweł Kustosz - włodarz (dzisiaj w okolicach występuje jedynie Kwestarz, co zdaje się być starszą formą)
Grzegorz Kuiawian (dzisiaj: Kujawa, Kujawiak)
Jan Gędek
Bartłomiej Oxak
Kazimierz Kustosz
Jan Marat
Kazimierz Łętka

[arkadiusz_kuba]

A czy może w tym inwentarzu znajdą się wsie (miejscowiści) Głuchów, Wysokienice? :-)

[Fronczak Waldemar]

Wysokiennice
Filip Tomasik
Mikołaj Mankowicz
Jan Woźniak
Wojciech Woźniak
Kazimierz Kurczawa
Walenty Walasik
Stanisław Szymczak
Kazimierz Kowalczyk
Franciszek Giemzina
Józef Jakubiec
Filip Koza
Stanisław Bobróski
Józef Berend
Jan Rogus
Antkowa wdowa
Szymon Gromek
Wojciech Kowalczyk
Franciszek Bobrowski
Szumowa wdowa
Jan Koczywąz
Franciszek Klatka
Wawrzyniec Matyszczak
Adamowa wdowa
Jakub Kowalczyk
Antoni Krawczyk
Antoni Bobróski
Krawcowa wdowa
Michał Wilczek
Józef Klęba
Paweł Klęba
Filip Wilczek
Franciszek Regus
Jan Kowalczyk
Paweł Wach
Jedrzej Giesek z bratem
Jan Kowalczyk
Jan Bobrowski - karczmarz
Mateusz Klęba - włodarz
Woźniaska wdowa

Głuchów
Piotr Organista
Grzegorz Pryk
Jacek Pryk
Jakub Barbarzuk
Wawrzyniec Sekulina
Józef Koszla
Adam Dyszko
Franciszek Bąk
Mikołaj Sekuła
Adam Koszla
Adam Kęcek
Hryzostom Kopcik
Paweł Dyszko
Łukasz Pawlik
Stanisław Pawlik
Florian Dyszko
Mateusz Pawlik
Jan Graczyk
Filip Gawlik
Florian Kobus
Jacek Więs
Izydor Rozayczyk
Grzegorz Pytel
Urban Sabiniak
Andrzej Dejek
Felicjan Sobieczek
Piotr Macieyczak
Jacek Kołowrotny
Wojtkowa wdowa
Tomkowa wdowa
Wawrzyniec Sobieczek





Podam jeszcze tylko kilka wybranych miejscowości. Całość być może niebawem ukaże się na stronie http://www.ksiestwolowickie.za.pl

[arkadiusz_kuba]

Serdeczne dzięki...
ale czy jest możliwe że osoby zamieszkałe (w każdym razie urodzone tam i zgłoszone w parafii trochę lat póżniej) nie były objete spisem?? Są tu nazwiska które pojawiają sie w ksiegach w latach późniejszych (część w moim drzewie tez) cześć nazwisk ewoluowało np. Dyszko na Dyśko.

a może nazwisko KUBA pojawia się we wsi Jasień?

[andros]

Witam, jeśli mógłbym zapytać skąd pojawiło się nazwisko Konecki w księstwie Łowickim.

Pozdrawiam.

[Fronczak Waldemar]

Arkadiuszu, inwentarz zawierał spis wszystkich poddanych. Tym się różnił od spisów, których przykłady pokazywałem w innym wątku "chłopskim", że nie były tam wymienione całe rodziny, a jedynie ich głowy, na których ciążyły powinności.
Teoretycznie istnieje więc możliwość, że nie będą tam wymienieni niektórzy dorośli mieszkańcy. Nie robiłem tu porównań, bo brak jest odpowiednich materiałów, ale zapewne w inwentarzach pominięci byli ludzie folwarczni, oficjaliści, służba dworska, urzędnicy, ale także żebracy i mieszkańcy szpitali. Wydaje się, że również koloniści będą pominięci, bo ich relacje prawno-ekonomiczne z właścicielami opierały się na zupełnie innych zasadach - często umowy zbiorowej.

Nie prowadząc badań dla danego nazwiska - rodziny trudno udzielić odpowiedzi skąd się wzięła na danym terenie.
Zawsze możliwe są dwie odpowiedzi: albo nazwisko tu się ukształtowało (i nie ma znaczenia, że znane było wcześniej na innych terenach), albo zostało przyniesione.
Pamiętajmy, że chłopi również się przemieszczali i to czasami na duże odległości.

[elzbieta]

Witam
A czy może w tym inwentarzu znajdą się wsie (miejscowości) Budy Grabskie, Skierniewka?
Pozdrawiam Elżbieta

[Fronczak Waldemar]

W Kluczu Skierniewickim jest tylko wieś Skierniewska licząca 26 gospodarzy. Budy Grabskie w tym czasie były albo poza kluczem, albo były faktycznie jedną-dwoma budami bez stałej osiadłości i nie zostały ujęte?

[elzbieta]

Dziękuję Waldku
Szukam wszelkich informacji o Orlikach mieszkających na przełomie XVIII-XIXw w Budach Grabskich, jego żonie Mariannie z Kalinowskich i Brzuszczyńskich ze wsi Skierniewskiej z tego samego okresu.
Pozdrawiam
Elżbieta